Giữ vững tâm lý, nắm bắt cơ hội

Phục hồi ấn tượng

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), quý I/2025, xuất khẩu thủy sản đã ghi nhận mức tăng trưởng cao so cùng kỳ năm trước. Mỹ, EU và Trung Quốc là 3 thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam và đều có xu hướng tăng nhập khẩu trở lại, nhất là đối với mặt hàng cá tra, tôm sú, TTCT và mực, bạch tuộc,…

Xuất khẩu thủy sản phục hồi ấn tượng trong quý I/2025, với kim ngạch đạt 2,45 tỷ USD, tăng 26% so cùng kỳ năm trước. Trong tháng 3/2025, giá trị xuất khẩu đạt gần 889 triệu USD, tăng gần 20%, cho thấy đà tăng trưởng vẫn được duy trì dù có dấu hiệu chững lại so hai tháng đầu năm.

Xuất khẩu tôm có sự tăng trưởng vượt bậc trong quý I/2025. Ảnh: An Minh

Đối với riêng ngành tôm, giá tôm Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc tăng 9,1% lên 7,2 USD/kg, mức cao nhất kể từ tháng 3/2023. Tuy nhiên, khối lượng xuất khẩu lại giảm xuống 1.637 tấn, thấp nhất kể từ tháng 2/2023.
Tại Nhật Bản, giá tôm xuất khẩu của Việt Nam tăng 5,6% lên 9,5 USD/kg. Giá xuất khẩu sang Hàn Quốc cũng ghi nhận mức tăng 5,3% lên 8 USD/kg.

Tương tự, tôm Việt Nam xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) ghi nhận mức tăng 3% lên 10,2 USD/kg. Đây cũng là mức tăng đầu tiên kể từ tháng 10/2024. Tuy nhiên, khối lượng xuất khẩu sang thị trường này giảm hơn một nửa xuống 103 tấn.

Giới chuyên gia kinh tế nhận định, việc nhiều nước dỡ bỏ các biện pháp siết chặt nhập khẩu sau đại dịch và tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu là cơ hội để thủy sản Việt Nam nói chung và ngành tôm nói riêng lấy lại thị phần.

Xanh hóa để nắm bắt cơ hội

Nằm trong top 3 quốc gia xuất khẩu tôm hàng đầu thế giới, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và các yêu cầu ngày càng khắt khe về phát triển bền vững, ngành hàng tôm Việt Nam đang đứng trước những áp lực không nhỏ, nhưng đồng thời cũng là cơ hội lớn để chuyển đổi theo hướng phát triển xanh, bền vững. Đây được xem là con đường tất yếu để nâng vị thế và giá trị trong chuỗi cung ứng thủy sản toàn cầu.

Tuy nhiên, để tăng tốc bền vững, ngành tôm không thể chỉ dựa vào thuận lợi bên ngoài. Những thách thức về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và chứng chỉ xuất xứ vẫn là bài toán nội tại cần giải quyết. Các thị trường khó tính như EU hay Nhật Bản ngày càng khắt khe trong vấn đề môi trường, kháng sinh và truy xuất nguồn gốc.

Điểm sáng là nhiều doanh nghiệp đã chủ động nâng cấp quy trình nuôi trồng, áp dụng công nghệ cao và đầu tư hệ thống truy xuất điện tử. Việc đạt được các chứng chỉ như ASC, BAP, GlobalGAP,… giúp mở rộng cánh cửa vào những thị trường cao cấp và giữ vững vị thế cạnh tranh.
Một trong những xu hướng nổi bật của năm 2025 là chuyển đổi số trong quản lý và sản xuất thủy sản. Từ việc sử dụng cảm biến, AI trong kiểm soát môi trường ao nuôi, đến ứng dụng blockchain trong minh bạch hóa chuỗi cung ứng đang được các doanh nghiệp đầu ngành đẩy mạnh.
Bên cạnh đó, yếu tố “xanh” cũng trở thành lợi thế cạnh tranh. Các đơn hàng từ châu Âu hiện nay không chỉ yêu cầu chất lượng, mà còn đánh giá mức độ phát thải carbon trong quá trình sản xuất và vận chuyển. Việc đầu tư vào năng lượng tái tạo, tái sử dụng nước nuôi, giảm hóa chất độc hại,… đang dần trở thành tiêu chuẩn bắt buộc.

Để khai thác tối đa tiềm năng xuất khẩu trong năm 2025, sự đồng hành từ chính sách là rất quan trọng. Bộ NN&MT đã công bố kế hoạch hỗ trợ tín dụng, đào tạo nhân lực và xúc tiến thương mại cho ngành thủy sản. Đồng thời, nhiều địa phương cũng đang triển khai quy hoạch lại vùng nuôi để tăng hiệu quả và giảm thiểu rủi ro môi trường.

Ngoài ra, liên kết giữa các khâu trong chuỗi giá trị cũng là yếu tố quyết định. Doanh nghiệp chế biến cần hợp tác chặt chẽ với người nuôi, tổ chức hợp tác xã, đơn vị logistics và cơ quan kiểm định để đảm bảo dòng sản phẩm ổn định, đạt chuẩn và đúng tiến độ xuất khẩu.

Tránh tâm lý lo sợ

Trước những biến động về thuế quan, mới đây Cục Thủy sản và Kiểm ngư đã có văn bản chỉ đạo gửi các Sở NN&MT các tỉnh, thành phố ven biển và các tỉnh, thành phố nội đồng vùng ĐBSCL về tăng cường chỉ đạo sản xuất nuôi trồng thủy sản.

Trong đó, người dân, doanh nghiệp thủy sản cần tránh tâm lý lo sợ dẫn đến tình trạng thu hoạch ồ ạt thủy sản nuôi hoặc hạn chế sản xuất, xuống giống,… làm ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất và mục tiêu tăng trưởng của ngành. Để chuẩn bị phương án chuyển hướng tích cực, các địa phương thường xuyên cập nhật, nắm chắc tình hình, cung cấp thông tin thị trường đến người dân và doanh nghiệp yên tâm, ổn định sản xuất trong thời gian các Bộ, ban, ngành chức năng đàm phán với Mỹ.

“Tối ưu hóa chuỗi sản xuất để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, áp dụng triệt để các biện pháp giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm, quan tâm xây dựng thương hiệu, đảm bảo kiểm soát và truy xuất nguồn gốc xuất xứ để tránh bị Mỹ áp gian lận nguồn gốc hàng hóa và tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm. Sẵn sàng cho kịch bản không thể đàm phán, nỗ lực chuyển hướng xuất khẩu sang các thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, đồng thời tìm kiếm thị trường mới”, văn bản Cục Thủy sản và Kiểm ngư nêu rõ.

Ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư nhấn mạnh, mục tiêu tăng trưởng ngành thủy sản năm nay với 4,35% sẽ là thách thức lớn trong bối cảnh thị trường quốc tế còn nhiều bất định. Tuy nhiên, những tín hiệu tích cực từ hai sản phẩm chủ lực là tôm và cá tra – đặc biệt tôm tăng trưởng trên 37,8% trong quý I đã tạo nền tảng lạc quan cho kế hoạch cả năm.

Đông Phong