Xuất khẩu cá ngừ Việt Nam tăng mạnh tại thị trường Halal

Theo số liệu mới nhất từ Tổng cục Hải quan, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang các thị trường Halal đang ghi nhận những bước tăng trưởng ổn định, bất chấp các yếu tố bất lợi từ tình hình địa chính trị toàn cầu. Trong giai đoạn từ năm 2021 – 2024, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ sang khu vực Trung Đông đã tăng từ 83 triệu USD lên 113 triệu USD, tương đương mức tăng 35%. Dù khu vực này không tránh khỏi những ảnh hưởng từ xung đột và biến động quốc tế, tiềm năng thị trường vẫn được đánh giá là rất khả quan đối với ngành cá ngừ Việt Nam. Đặc biệt, đà tăng trưởng ổn định trong bối cảnh phức tạp đã cho thấy khả năng thích ứng linh hoạt của doanh nghiệp Việt Nam trong việc tiếp cận và duy trì thị trường Halal giàu tiềm năng này.

Trong năm 2024, số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho thấy, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang khu vực Trung Đông đạt 113 triệu USD, tăng 35% so với năm 2021. Đặc biệt, trong 11 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu cá ngừ sang khu vực này đạt gần 105 triệu USD, tăng 44% so với cùng kỳ năm trước. Các sản phẩm chủ lực bao gồm cá ngừ đóng hộp và đóng túi, chiếm gần 70% tổng lượng cá ngừ xuất khẩu sang khu vực này.

Không chỉ ở Trung Đông, xuất khẩu cá ngừ sang các quốc gia Hồi giáo trong khu vực Đông Nam Á cũng có nhiều tín hiệu tích cực. Trong năm 2024, xuất khẩu cá ngừ sang Malaysia tăng 36%, còn Brunei ghi nhận mức tăng 24%. Những con số này phản ánh xu hướng tiêu dùng thực phẩm Halal đang ngày càng phổ biến tại các quốc gia có đông dân số theo đạo Hồi, đồng thời mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận sâu hơn vào hệ sinh thái thực phẩm Halal khu vực.

Hiện nay, dân số Hồi giáo toàn cầu đã vượt 2 tỷ người, chiếm khoảng 25% dân số thế giới và phân bố tại 112 quốc gia. Trong đó, khu vực châu Á – Thái Bình Dương chiếm đến 62% dân số Hồi giáo toàn cầu và tiêu thụ hơn 63% sản phẩm Halal, trở thành trung tâm tiêu dùng và trung chuyển hàng hóa Halal lớn nhất thế giới. Với vị trí địa lý chiến lược tại Đông Nam Á, Việt Nam được đánh giá là điểm tiếp cận lý tưởng để phát triển ngành hàng Halal và mở rộng xuất khẩu thủy sản vào thị trường này.

Trước tiềm năng to lớn của ngành công nghiệp Halal, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ đạo Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Ngoại giao xây dựng kế hoạch tổng thể thúc đẩy xuất khẩu thực phẩm Halal. Tuy nhiên, để sản phẩm Việt Nam có thể hiện diện bền vững tại các thị trường này, doanh nghiệp cần vượt qua những rào cản đáng kể. Trong đó, yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn Halal và hệ thống chứng nhận còn phức tạp đang là thách thức lớn đối với nhiều nhà xuất khẩu.

Theo khuyến nghị từ Thương vụ Việt Nam tại UAE, Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến thực phẩm Halal, bao gồm việc xây dựng tiêu chuẩn quốc gia phù hợp với thông lệ quốc tế và triển khai hệ thống chứng nhận rõ ràng, minh bạch. Việc hợp tác cấp giấy chứng nhận Halal theo tiêu chuẩn của các quốc gia chủ lực trong thế giới Hồi giáo, đặc biệt là UAE, cũng cần được chú trọng hơn trong thời gian tới.

Ngoài ra, sản phẩm Halal từ các nước có kinh nghiệm lâu năm như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Brazil hay Pakistan hiện đã tạo được uy tín cao về chất lượng và khả năng đáp ứng tiêu chuẩn. Điều này khiến doanh nghiệp Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt không chỉ về giá thành mà còn cả ở mức độ tuân thủ và xây dựng thương hiệu. Vì vậy, các chính sách hỗ trợ từ phía Nhà nước là rất cần thiết, không chỉ mang tính ngắn hạn mà cần định hướng dài hơi.

Các chính sách này bao gồm hỗ trợ ngân sách cho sản xuất đạt chuẩn Halal, tài trợ chi phí chứng nhận, đào tạo nhân lực chuyên sâu và tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại tại thị trường Halal. Đồng thời, cần thành lập các tổ chức trung gian uy tín để tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình đạt chứng nhận Halal và đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định quốc tế.

Trong bối cảnh xuất khẩu cá ngừ sang các thị trường truyền thống như Mỹ và châu Âu đang đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật và biến động kinh tế, việc đẩy mạnh tiếp cận thị trường Halal được xem là chiến lược quan trọng giúp đa dạng hóa thị trường, nâng cao giá trị gia tăng và cải thiện sức cạnh tranh bền vững cho ngành thủy sản Việt Nam, đặc biệt là cá ngừ – một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực.

Tuệ Lâm