Thách thức cho xuất khẩu ngành tôm Việt Nam

Đầu tháng 7/2023, xuất khẩu thủy sản bắt đầu có những tín hiệu tích cực trở lại. Trước đó, vào tháng 6/2023, xuất khẩu tôm Việt Nam tại các thị trường Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc đạt doanh số cao nhất từ đầu năm đến nay. 

Tuy nhiên, sức cạnh tranh yếu của tôm, vốn là mặt hàng mang về kim ngạch cao nhất trong xuất khẩu thủy sản, đang trở thành thách thức rất lớn. Theo thống kê, 5 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu tôm đạt 1,9 tỷ USD, nhưng năm nay chỉ đạt 1,2 tỷ USD, giảm 34%. Số liệu từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) cho thấy, tại thị trường này, tôm Ấn Độ đang chiếm đến 35%, Ecuador 22%, trong khi Việt Nam chỉ có 7%. Không chỉ giảm thị phần tại Mỹ và Trung Quốc, tôm Việt Nam cũng giảm đến 40% về lượng; trong khi Ecuador tăng 43%, Argentina tăng 200%.

Chi phí nuôi tôm sẽ giảm đáng kể với nguồn giống chất lượng. Ảnh: Shutterstock

Hai đối thủ chính của tôm Việt Nam hiện nay là Ecuador và Ấn Độ. Về giá thành sản xuất, tôm Việt Nam đang ở mức 5 USD/kg, gấp đôi so với Ecuador (2,4 USD/kg). Về công nghệ, tỷ lệ thành công của tôm Việt Nam đạt dưới 40%, Ecuador đạt 90% và Ấn Độ đạt 70%. 

Theo ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, các nước trên đều thực hiện chính sách giảm thuế một số nguyên liệu, phụ liệu, thức ăn nuôi tôm nhằm mục đích sản xuất tôm với giá thành thấp. Do đó, Việt Nam cần nhanh chóng có những giải pháp cải thiện giá thành để tăng sức cạnh tranh. 

Trước bối cảnh đó, các doanh nghiệp buộc phải giảm giá mua nguyên liệu đầu vào để giá hàng tồn kho duy trì mức thấp, nhằm giúp sản phẩm của doanh nghiệp bán ra được hòa vốn hoặc có mức lỗ vốn thấp. Ngoài ra, các doanh nghiệp còn cho rằng yếu tố cốt lõi nằm ở chất lượng con giống và môi trường nuôi. Theo tính toán, các chi phí đầu vào có thể được tiết giảm đáng kể nếu có nguồn giống đạt chất lượng. Vì vậy, ngành tôm đang rất cần sự thay đổi để hướng đến lời giải: giảm giá thành, tăng năng suất, nâng cao chất lượng.

Anh Thư