Tây Ban Nha: Tự chủ nguồn cung tôm tươi sống bằng biofloc

Tây Ban Nha là một trong những thị trường tiêu thụ tôm quan trọng, với lượng nhập khẩu trên 150.000 tấn/năm. Chỉ 2% trong số này là tôm tươi sống, còn lại là tôm đông lạnh nhập khẩu. Người Tây Ban Nha là những thực khách sành thủy sản và không ngần ngại chi trả cao hơn cho mặt hàng thủy sản tươi sống, chất lượng cao.

Việc xây dựng trại nuôi trực tiếp cung cấp tôm tươi sống cho thị trường Tây Ban Nha vẫn là thách thức lớn. Công nghệ nuôi tôm biofloc đã được Aquacop phát triển tại Tahiti, French Polynesia từ những năm 1980. Gần đây, nhiều nhà khoa học trên thế giới đã cải tiến công nghệ này và mở ra cơ hội sản xuất tôm sản lượng lớn ở những khu vực diện tích nuôi hạn chế.

Gamba Natural là một trại nuôi tôm sử dụng công nghệ Biofloc với hệ thống không trao đổi nước trong toàn bộ chu kỳ nuôi. Nước được tái sử dụng sau vụ thu hoạch cuối để loại bỏ khí Ni-tơ trước khi phục hồi nguồn nước cho chu kỳ nuôi mới. “Chúng tôi bắt đầu nuôi tôm cách đây 8 năm và sau 4 năm mới thành công. Chúng tôi đảm bảo công nghệ Biofloc tại trại nuôi là hệ thống tái sử dụng 100% nguồn nước.” Aspheim, quản lý trại nuôi cho biết.

Trại nuôi tôm Gamba Natual – Ảnh: Intrafish

Thành công do đâu?

Dự án xây dựng Gamba bắt đầu năm 2007 dưới sự chỉ đạo hợp tác của Giám đốc kỹ thuật người Pháp, ông Manuel Poulain. Vì lý do an toàn sinh học, các nhà quản lý quyết định xây trại nuôi cách biển 400 km và gần thành phố Nedina del Campo. Thành phố này là cầu nối quan trọng với Madrid – thị trường tiêu thụ tôm lớn nhất Tây Ban Nha và với Bắc Tây Ban Nha –  nơi có nhu cầu tiêu thụ tôm tươi khổng lồ.

Thuận lợi đó cũng đặt ra nhiều thách thức. Nằm ở độ cao so với mặt  nước biển 700 m, xa biển, nên việc cung cấp nước mặn cho trại nuôi gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, nhiệt độ khí quyển cho loại hình trại nuôi cũng không thích hợp. Từ tháng 12 tới tháng 2, nhiệt độ không khí dao động từ 9 đến 10⁰C. Các nhà quản lý đã giải quyết vấn đề nguồn cung nước mặn bằng cách sử dụng nguồn nước biển hoàn nguyên từ muối biển. Toàn bộ trại nuôi cần 5,5 triệu lít nước muối biển nhân tạo; được xây dựng trong nhà để tạo môi trường nuôi cách ly và khép kín. Công nghệ Biofloc không trao đổi nước đã giảm một lượng lớn nhu cầu sử dụng năng lượng để tăng nhiệt cho nước. Nhiệt độ ban đầu của nước được tăng lên và duy trì ở 28⁰C.

Sử dụng nước biển nhân tạo đòi hỏi chi phí tốn kém. Luật pháp Tây Ban Nha và châu Âu đều cấm xả trực tiếp nước đã qua sử dụng vào môi trường. Do đó, việc xây dựng hệ thống xử lý nước đảm bảo 100% tái sử dụng cho những chu kỳ nuôi tiếp theo là việc cần thiết. Nước bay hơi trong suốt quá trình nuôi luôn ở mức thấp và ít nhất 5 năm sau mới cần bổ sung nước cho toàn bộ trại.

Mỗi bể nuôi được che phủ bằng một bạt riêng nhằm đảm bảo an toàn sinh học mức cao nhất, hạn chế bay hơi nước, cách nhiệt và duy trì nhiệt độ ở mức ± 1⁰C. 20 bể nuôi tôm thương phẩm được trang bị hệ thống thông gió nhằm duy trì lượng lớn ôxy hòa tan và vận chuyển nước thường xuyên để duy trì các chất rắn ở thể vẩn nhằm tạo một biofloc khỏe mạnh.

Bể nuôi được đặt ở những khu vực tối, nhằm tạo biofloc khỏe mạnh và bền vững. Ở những bể nuôi biofloc thông thường ngoài trời, vi khuẩn sẽ cạnh tranh với tảo nhưng lượng tảo không ổn định do thay đổi về thời tiết và điều kiện ánh sáng mặt trời. Ở trại nuôi Gamba Natural, vấn đề này đã được khắc phục. “Dựa trên những kinh nghiệm về biofloc tại Mexico, Seychelles và Australia, Poulain tin rằng hệ thống biofloc tốt nhất là hệ thống khép kín và không tảo.

Gamba nhập khẩu ấu trùng tôm thẻ chân trắng Thái Bình Dương từ Florida, Mỹ, tuân thủ những luật lệ quản lý khắt khe của EU về an toàn sinh học và quản lý giống ngoại lai. Ấu trùng tôm thẻ PL12 được thả với mật độ 350 – 1.000 PL/m². Toàn bộ chu kỳ nuôi không trao đổi nước. Nước sạch được bổ sung khi cần thiết trong trường hợp nước bị bay hơi. Tôm được nuôi bằng thức ăn 30% protein thô, do các nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi tại châu Âu cung cấp. Trong hệ thống biofloc, tôm chỉ ăn floc nên tỷ lệ chuyến hóa thức ăn là 1. Tới nay, trại nuôi chưa ghi nhận trường hợp dịch bệnh nào. Tôm đạt trọng lượng trung bình 20 g sau 120 ngày với năng suất 3 – 3,5 kg/m³.

Độc nhất ở châu Âu

Hiện, Gamba Natural là trại nuôi tôm biofloc duy nhất tại châu Âu, cũng là nhà cung cấp tôm tươi sống 24/24 duy nhất cho thị trường Tây Ban Nha. Từ 2013, trại sản xuất 30 tấn tôm/năm với giá bán 15 – 45 Euro tùy cỡ tôm 18 – 35g. Chi phí tiền điện và nhân công luôn thấp, vì chỉ cần 2 nhân viên tại Gamba cũng xử lý được 50 tấn tôm/năm.

Sản phẩm tôm tươi sống của Gamba tại 1 siêu thị ở Madrid – Ảnh: Herve Lucien

“Mong muốn của Gamba là sản xuất và tiếp thị tôm tươi sống cỡ 30 – 40 con/kg, kết hợp trưng bày tôm sống và hệ thống bể nuôi minh họa phục vụ khách mua và tham quan. Đây là bước đột phá trong nuôi tôm nhiệt đới ở châu Âu, vì trước đó công nghệ trưng bày kiểu này chỉ dành cho tôm hùm và cua biển. Chúng tôi có thể sản xuất và vận chuyển tôm các cỡ tùy theo nhu cầu của khách hàng, dù kích cỡ phổ biến nhất là 40 – 60 con/kg. Tôm cỡ nhỏ nhất là 100 – 60 con/kg và tôm cỡ lớn nhất chỉ nhỏ hơn cỡ 40 con/kg không đáng kể”, Aspheim cho biết.

Sản phẩm tôm của Gamba Natural luôn đảm bảo độ tươi sống mức cao nhất, không chứa chất chống ôxy hóa và bảo quản thực phẩm Metabisulfites, vì tôm được vận chuyển đến tay khách hàng sau 2 tiếng đồng hồ. Xét độ dai ngon và màu đẹp, tôm của Gamba Natural vượt trội hơn các sản phẩm tôm hiện có trên thị trường. Dự tính, trại nuôi sẽ nâng sản lượng lên 50 – 80 tấn vào cuối năm 2016.