Địa Trung Hải: Đi tìm mô hình nuôi nhím biển

Cân bằng sinh thái

Vùng nước trong xanh bao xung quanh đảo Procida của Italia ở vùng vịnh Naples là môi trường biển sinh động và phong phú. Đây là ngôi nhà của loài nhím biển tím Paracentrotus lividus chuyên ăn các loại cỏ biển, đồng thời là con mồi của một số loại cá, sao biển và động vật thân mềm. 

Nhím biển tím đang bị khai thác quá mức tại các vùng biển Địa Trung Hải. Ảnh: AA photo

Loài sinh vật nhỏ bé và có nhiều gai này điều chỉnh số lượng tảo biển, do đó, đóng vai trò chủ chốt trong việc duy trì tính toàn vẹn của hệ sinh thái ven biển. Là một trong những sinh vật đánh giá sức khỏe của hệ sinh thái trong khu vực, nên nhím biến cũng được sử dụng làm thước đo chất lượng môi trường. 

Nhím biển rất nhạy cảm với các điều kiện môi trường và loài động vật này cũng đang bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường. Nhiều quốc gia coi nhím biển là món ăn ngon, do đó, nguồn lợi nhím biển đối mặt nguy cơ cạn kiệt do tình trạng khai thác quá mức ở một số khu vực. Tuy nhiên, ở một số nơi khác, nhím biển sinh sản vô tội vạ gây mất cân bằng sinh thái khi làm cạn kiệt nguồn lợi rong, tảo biển và các thảm thực vật biển khác, dẫn đến tình trạng đáy biển cằn cỗi. Hai tình huống thương phản này đòi hỏi những giải pháp riêng biệt thích hợp với điều kiện tự nhiên của từng vùng. 

Trứng nhím biển là món ăn ngon ở nhiều quốc gia châu Á. Ảnh: Thetimes

Ủy ban Nghề cá Địa Trung Hải (GFCM), thuộc Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) đang hỗ trợ các quốc gia và nông dân giải quyết hai vấn đề trên. Với trường hợp 1, tức là ở những nơi đang cạn kiệt nguồn lợi nhím biển, GFCM xây dựng các hướng dẫn cụ thể cho việc phục hồi nuôi trồng thủy sản, tập trung vào các loài chính như nhím biển, tảo và nhuyễn thể có vỏ. Còn ở những vùng biển đang bị nhím biển đe dọa, GFCM hỗ trợ loại bỏ hoặc tiêu thụ nhím biển tại các thị trường chuộng loại thực phẩm này, giúp khôi phục quần thể tảo biển đồng thời nâng cao giá trị của các loài này. 

Mô hình nuôi bền vững 

Tình trạng nguồn lợi và tác động của các loài nhím biển có thể khác nhau tùy theo yếu tố địa phương và tập quán khai thác, nhưng vẫn cần nỗ lực bảo tồn ở một số khu vực nhất định. Quần thể nhím biển tím ở khu vực Địa Trung Hải thu hút khá nhiều sự chú ý của giới chuyên môn trong thời gian qua. Tại đảo Procida, nơi nhím biển đang đối mặt tình trạng khai thác quá mức, Ủy ban Nghề cá Địa Trung Hải đã hợp tác với các nhà sản xuất và nghiên cứu ở địa phương để thực hiện lấy mẫu nước, thu thập thông tin hữu ích về việc nuôi nhím biển, đồng thời khôi phục quần thể nhím biển tự nhiên trong vùng. 

GFCM đã thực hiện hàng loạt tư vấn kỹ thuật cho công ty nuôi trồng thủy sản Echinoidea ở Procida vào năm 2016. Sau đó công ty này hợp tác với Viện nghiên cứu động vật Anton Dohrn để sản xuất hơn 20.000 ấu trùng nhím biển bằng phương pháp thụ tinh nhân tạo tại trang trại ở Procida. Khi trưởng thành, số nhím biển này được thả trở lại môi trường tự nhiên để tiếp tục phát triển trong khu vực đã được quy hoạch nuôi trồng thủy sản, giúp giảm bớt áp lực đánh bắt nhím biển hoang dã. 

Maissa Gharbi, một chuyên gia của CFCM cho biết, nuôi nhím biển là một lĩnh vực hứa hẹn nhưng đầy thách thức do tỷ lệ chết của vật nuôi giai đoạn đầu đời rất cao. Do đó, các cơ sở nuôi nhím biển cần phải có sự giám sát và theo dõi toàn diện trong quá trình sinh sản của vật nuôi. 

Mặc dù mô hình nuôi nhím biển ở Procida mới chỉ là thử nghiệm và cần hoàn thiện thêm, nhưng có tiềm năng mở rộng khắp vùng biển Địa Trung Hải. Theo Ibrahim Al Hawi, chuyên gia tư vấn nuôi trồng thủy sản của GFCM, nuôi nhím biển cải tiến kết hợp bảo tồn hệ sinh thái là một hướng đi tiềm năng mới, và cần phải được nghiên cứu kỹ lưỡng để phát triển mô hình phù hợp cho khu vực Địa Trung Hải và biển Đen. Mô hình này giúp phục hồi tính bền vững môi trường và các dịch vụ hệ sinh thái, đồng thời cung cấp thực phẩm và sinh kế cho con người. Gần đây GFMC đã xuất bản sách hướng dẫn phục hồi bền vững nguồn lợi biển và kêu gọi giám sát chặt chẽ hơn đối với các loài động vật dễ bị tổn thương, bao gồm cả nhím biển. 

Đan Linh

(Theo Fishfarming)