Bài toán đầu ra cho Artemia Sóc Trăng

Nhanh chóng khẳng định

Artemia được du nhập vào Việt Nam từ đầu thập niên 1980, sau thời gian thử nghiệm, hoàn thiện quy trình sản xuất, đến năm 1989, Khoa Thủy sản của Trường Đại học Cần Thơ đã chuyển giao cho người dân các HTX làm muối ở Vĩnh Phước, Lai Hòa và Vĩnh Tân (thuộc thị xã Vĩnh Châu ngày nay) và bắt đầu sản xuất đại trà kể từ năm 1991 tại thị xã Vĩnh Châu (Sóc Trăng) và tỉnh Bạc Liêu. Ngày 3/12/2020, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) ban hành Quyết định số 4655/QĐ-SHTT cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00095 cho chỉ dẫn địa lý “Vĩnh Châu” với sản phẩm là Artemia của tỉnh Sóc Trăng. Sản phẩm bảo hộ cho chỉ dẫn địa lý “Artemia Vĩnh Châu” bao gồm: sản phẩm trứng bào xác Artemia và sinh khối Artemia. Khu vực địa lý chỉ dẫn địa lý được bảo hộ bao gồm: xã Vĩnh Tân, xã Lai Hòa, phường Vĩnh Phước thuộc thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.

Theo các tài liệu của Khoa Thủy sản, Trường ĐH Cần Thơ, trứng bào xác Artemia Vĩnh Châu có màu nâu đậm, khô, trứng đều, hình cầu khuyết khi xem dưới kính hiển vi, khi nở vỏ nhanh nổi trên mặt nước. Kích thước trứng nhỏ hơn 245 µm, hàm lượng axit béo không no lớn hơn 17 mg/g. Với ưu thế, đặc điểm vượt trội trên giúp cho việc sử dụng ấu trùng làm thức ăn cho tôm, cá giống mới nở được dễ dàng, nên Artemia Vĩnh Châu luôn được đánh giá là dòng sản phẩm tốt nhất và có giá bán cao nhất trên thị trường trong và ngoài nước. Bên cạnh sản phẩm trứng bào xác Artemia Vĩnh Châu, sinh khối Artemia Vĩnh Châu cũng là sản phẩm được người nuôi thủy sản tin dùng. Sinh khối Artemia là sản phẩm được thu từ con Artemia trưởng thành, gồm 2 dạng: sinh khối đông lạnh và sinh khối khô dùng làm thức ăn cho các loài tôm, cá cảnh, cá thương phẩm, cua, ốc…

Chủ đạo khoa học kỹ thuật

Ông Trần Văn Khởi, Phó Giám đốc HTX Artemia Vĩnh Châu (Sóc Trăng) cho biết, sau khi ấp nở, ấu trùng Artemia được đưa xuống ao nuôi khoảng 15 – 20 ngày thì cho thu hoạch trứng bào xác. Trứng sau khi thu hoạch được rửa lại bằng nước muối có độ mặn 250 – 300‰ để làm trứng mất nước sinh học và loại bỏ tạp chất bám trên trứng, giúp cho tỷ lệ ấp nở sau này đạt cao và khi nở vỏ trứng nhanh nổi trên mặt nước. Riêng việc thu hoạch sinh khối được thực hiện bằng cách tỉa thưa con Artemia trưởng thành khi mật độ trong ao nuôi tăng cao hoặc khi hết chu kỳ sinh sản hay độ mặn không còn phù hợp. Thường sinh khối sau thu hoạch được làm khô đến độ ẩm 10% thì đưa vào túi kín (hút chân không) để bảo quản và tiêu thụ.

Với kinh nghiệm nuôi Artemia gần 30 năm, ông Lai Ca Lãnh, thành viên HTX chia sẻ: “Nói thiệt, Artemia nó sợ tui chứ tui đâu có sợ nó, nhưng tui thì lại sợ nhất là thời tiết, vì con Artemia này nắng nóng quá nó cũng không chịu, mưa nhiều quá cũng chết và lạnh quá cũng khó nuôi. Đơn cử như năm nay, do thời tiết lạnh và có mưa trái vụ nên đến thời điểm này vẫn chưa có trứng bào xác Artemia để thu hoạch”. 

Nói về kỹ thuật chế biến trứng bào xác Artemia, ông Khởi chia sẻ: “Trứng thu hoạch không được để lâu, đặc biệt là không được đưa nước ngọt vào để trứng trương lên, tăng trọng vì như thế cực kỳ nguy hiểm cho công đoạn chế biến, do năng lượng trong trứng giảm, trứng không nở bung dù được, tỷ lệ thấp. Vì vậy, việc kiểm soát đầu vào luôn được HTX làm rất chặt chẽ, lô trứng của ai không đạt là biết ngay, hay nói cách khác là có thể truy xuất nguồn gốc rõ ràng”. Để kiểm tra chất lượng trứng ban đầu theo ông Khởi chủ yếu là dựa vào kinh nghiệm, thông qua biện pháp kiểm tra độ đàn hồi của trứng. 

“Nói chung từ thu hoạch đến trứng được đóng lon là rất khó, phức tạp vì đây là loại phôi sống. Tuy nhiên, nhờ áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ nên sản phẩm của HTX luôn đạt chất lượng tốt nhất, truy xuất nguồn gốc dễ nhất và hiện trứng bào xác Artemia Vĩnh Châu đã đạt chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao và được cấp chỉ dẫn địa lý” – ông Khởi cho biết thêm.

Lo ngại mất giá

Tuy đã đạt các tiêu chuẩn cần thiết, nhưng hiện tại, trứng bào xác Artemia Vĩnh Châu đang đối với mặt với sự cạnh tranh gay gắt ngay tại thị trường nội địa từ nguồn trứng Artemia giá rẻ nhập khẩu từ Trung Quốc, trong khi xuất khẩu chững lại do ảnh hưởng của dịch COVID-19. Vì vậy, theo dự báo, giá trứng báo xác Artemia tươi năm nay sẽ giảm mạnh, người nuôi nếu nuôi đạt năng suất thì lợi nhuận cũng không cao.

Ông Trần Văn Khởi cho biết, Artemia Vĩnh Châu được đánh giá có chất lượng cao nhất thế giới, nhưng do đây là nguồn nguyên liệu chủ yếu dùng làm thức ăn cho sản xuất giống thủy sản nên giá Artemia phụ thuộc rất lớn vào giá bán của một số loại giống thủy sản. Đơn cử như trước đây, giá cua biển giống lên đến 1.200 đồng/con, tôm càng xanh giống năm 2019 cao nhất lên đến 800 đồng/con; nên các cơ sở sản xuất cua giống, tôm càng xanh giống luôn chọn mua trứng bào xác Artemia của Vĩnh Châu để đảm bảo tỷ lệ sống của con giống cao và con giống khỏe mạnh.

Mai Trường