Nguy cơ mất thương hiệu cá ngừ

Nhiều tồn tại

Ông Phạm Ngọc Tuấn, Phó cục trưởng Cục Khai thác và Bảo vệ Nguồn lợi Thủy sản (BVNLTS) cho biết: Đa số cá ngừ câu tay kết hợp ánh sáng có chất lượng thấp, thịt chua, độ đàn hồi kém. Nguyên nhân bước đầu được xác định do khai thác bằng ánh sáng cá bị sốc, cá được bắt lên từ độ sâu lớn, trong thời gian ngắn, bị thay đổi đột ngột áp suất, nhiệt độ và cá vùng vẫy mạnh dẫn đến hiện tượng tự phát sinh Axitlatic và độc tố Histamin phá hủy cơ thịt cá. Do sản lượng khai thác cao, lượng tàu chuyển sang nghề này hiện không được kiểm soát, dẫn đến khả năng khai thác quá mức, làm suy giảm nguồn lợi thủy sản.

Hiện nay hoạt động mua gom, kinh doanh, tiêu thụ cá ngừ đại dương còn manh mún; hoạt động chế biến, xuất khẩu không ổn định, còn bị lệ thuộc bởi thị trường xuất khẩu. Công nghệ bảo quản sản phẩm sau thu hoạch chưa đúng quy trình kỹ thuật, vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm chưa được quan tâm đúng mức. Vai trò quản lý nhà nước chưa tích cực, chưa kiểm soát được sản lượng, chất lượng cá ngừ cũng như chất lượng đội tàu tham gia khai thác và chưa có cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch quản lý đối với nghề này. Hoạt động khoa học, khuyến ngư triển khai quá ít; các tiêu chuẩn, quy trình, công nghệ bảo quản, chế biến và chất lượng cá ngừ đại dương chưa được ban hành. Cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật, hậu cần dịch vụ nghề cá cũng như nguồn nhân lực chưa đảm bảo đáp ứng nhu cầu phát triển thành ngành công nghiệp cá ngừ hiệu quả, bền vững. Đặc biệt, công nghệ bảo quản sản phẩm sau thu hoạch chưa được quan tâm nhiều; chất lượng và giá trị sản phẩm chưa cao và ngày càng giảm, khiến tổn thất sau thu hoạch còn lớn, nhất là nghề câu tay kết hợp ánh sáng đèn cao áp…

Giải pháp nào?

Để đảm bảo chất lượng, xây dựng lại uy tín, Bộ NN&PTNT đã có hướng dẫn kỹ thuật và phương pháp thu câu, xử lý, sơ chế, bảo quản cá ngừ đại dương khai thác bằng nghề câu. Theo đó, đối với nghề câu tay kết hợp ánh sáng đèn, phải ưu tiên sử dụng lưỡi câu vòng để tránh cá bị tuột lưỡi câu, thực hiện phương pháp thu câu chậm. Trước hết thu ngắn dây triên và thẻo câu 30 – 50%, cố định dây triên vào phao bù, đồng thời dịch chuyển ngay phao bù ra xa tàu để tránh rối các dây triên khác, ngâm câu khoảng 60 phút để cá phục hồi cơ thịt rồi mới thu câu đưa cá lên tàu.

Ông Lê Văn Hồng, Giám đốc Công ty TNHH Bá Hải (Phú Yên) đưa ra biện pháp mới: Thay vì thu câu chậm và tránh trường hợp cá bị tuột khỏi lưỡi câu, các tàu câu nên chế tạo một lồng để rộng cho cá phục hồi cơ thịt rồi mới đưa lên tàu sơ chế, bảo quản; tuy nhiên, phương pháp rộng cá bằng lồng rất tốn kém và ngư dân sẽ gặp nhiều khó khăn khi sóng to, biển động…

Theo Tổng cục Thủy sản, hiện nay công tác dự báo ngư trường, nguồn lợi và diễn biến thị trường đối với cá ngừ đại dương chưa chính xác, kịp thời; thiếu cơ chế chính sách quản lý khai thác, thu mua, chế biến, xuất khẩu cá ngừ. Tàu thuyền và phương tiện khai thác, bảo quản sản phẩm còn lạc hậu; ngư dân chưa được đào tạo kỹ thuật nghiệp vụ khai thác, bảo quản sản phẩm, sử dụng máy móc thiết bị khai thác, bảo quản sản phẩm trên tàu; ý thức của ngư dân về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, môi trường, hợp tác tổ chức sản xuất, sản xuất hàng hóa đáp ứng nhu cầu thị trường chưa cao. Vai trò của hội, hiệp hội đối với cá ngừ đại dương còn mờ nhạt, chưa thực sự là cầu nối giữa sản xuất, thu mua, chế biến, xuất khẩu…

Ông Đào Hồng Đức, Phó cục trưởng chuyên trách Cục Khai thác và BVNLTS, cho biết: Trước mắt, các ngành và địa phương liên quan nghề khai thác, thu mua, chế biến và xuất khẩu cá ngừ đại dương cần phải khắc phục những tồn tại và khó khăn, để nghề khai thác, chế biến, xuất khẩu cá ngừ đại dương phát triển bền vững hơn. Tổng cục đã xây dựng và chuẩn bị triển khai đề án “Thí điểm tổ chức khai thác, thu mua, chế biến, tiêu thụ và sản xuất cá ngừ theo chuỗi”. Với mục tiêu, đến năm 2020 cơ bản hoàn thành việc tổ chức lại sản xuất trong khai thác cá ngừ theo hướng hiệu quả, hiện đại, bền vững với cơ cấu nghề, số lượng, chất lượng, phương tiện phù hợp nguồn lợi, ngư trường, nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, cải thiện thu nhập, điều kiện làm việc của ngư dân, xây dựng thương hiệu, phát triển thị trường.